YENİ ADIYAMAN İÇİN ACİLEN YAPILMASI GEREKENLER
Adıyaman 70 yıllık il oluş tarihinden bugüne görmediği bakan sayısını yaşanan 6 Şubat depreminden sonra geçen şu 7 aylık sürede gördü. Depremin daha ilk gününden itibaren çeşitli bakanlar karargah kurdu Adıyaman'da. Bakanların sürekli yanımızda olması, birinin gidip bir diğerinin ilimizi ziyaret etmesi yaşadığımız sorunların ivedilikle çözüldüğü anlamına gelmiyordu.
Koordinasyon ekibinin günde defalarca toplanıp şehrin sorunlarını masaya yatırması da çözmüyordu sorunlarımızı. Elbette bir şeyler yapılıyordu ama yapılanlar yeterli gelmiyordu. Depremin yaşandığı Hatay Malatya Kahramanmaraş gibi illerde hayat daha seri bir şekilde normale dönerken Adıyaman'da işler bir türlü istenen seviye gelmiyordu. Şimdi yeni bir Adıyaman, yepyeni bir Adıyaman için acil olarak yapılması gerekenler nelerdir, bu şehrin yeniden yaşanılır bir şehir nefes alınabilir bir şehir olması için neler yapılması gerekiyor onları bir kez daha sıralamanın zamanıdır.
1- Barınma Sorunu
6 Şubat depreminden bir şekilde sağ çıkanlar Can telaşıyla çareyi şehri terk etmekte buldular. On binlerce insanımız ülkenin başka şehirlerine göç etmek zorunda kaldı. Geride en sevdiklerini ve ağır hasarlı evlerini bırakmışlardı. Kalanlar nereye sığınacaklarını bilmiyorlardı. Günlerce yağmurun ve soğuğun şiddetini arttırdığı günlerde sokaklarda ya da araçlarının içinde gecelediler. Kimi de az hasarlı müstakil evlerde yaşayan akrabalarının yanına sığındılar. Kurulan çadırlar ve konteyner kentler zamanla barınma sorununu çözmüş olsa da ilk günlerde şehir dışına gidenlerin çeşitli nedenlerden dolayı tekrar şehre dönmesi barınma sorununu yine birinci sorun olarak gündeme getiriyordu. Yeryüzünde yuvasız tek bir kuş, tek bir canlı dahi yokken insanoğlunun yerleşik bir yerinin olmaması hiçbir şekilde kabul edilemezdi. Devletin bir şehrin yeniden yaşamınız bir şehir olması için orada yaşayanlara kalacakları bir ikametgah sağlaması gerekiyor. Böylece hem şehirden gitmek isteyenler kalacak hem de dönmek isteyenler için bir gerekçe oluşturulacaktır.
2- Yıkımlar - Enkazlar - Molozlar Sorunu
Rakamlarla, istatistiki verilerle boğuşmak yerine şehrin genel durumu ile ilgili sorunu masaya yatıracak olursak, ilk ve ikinci depremle birlikte binlerce binamız yerle bir oldu. Başta Atatürk Bulvarı olmak üzere birçok ana caddemiz günlerce kapalı kaldı. Başta hastane olmak üzere çeşitli yerlere ulaşma konusunda zorluklar yaşandı. Enkazların kaldırılması ile birlikte şehir moloz yığını haline geldi. Enkazlar kaldırılıyor, demirler yerinde ayrıştırılıyor ve molozlar olduğu yerde bırakılıyordu. İlk başlarda tuhaf karşılanmayan bu durum zamanla şehrin her tarafında aynı şekilde devam edince haklı olarak halkın tepkisine yol açmaya başladı. En üst yetkililerden durumun düzeleceğine dair yapılan açıklamalara rağmen durum değişmedi. İlk depremde yıkılan binalar kadar, yıkılmayı bekleyen ağır hasarlı binalarımız vardı. 7 ay geçmesine rağmen bu ağır hasarlı binaların çoğu hala ayakta duruyor. İşler bu minvalde giderse bu ağır hasarlarlı binaların yıkımı bir yıldan, belki bir yıldan da daha fazla sürecek. Ağır hasarlı binalar bir an önce yıkılmadıkça enkazları ve molozları olması gereken şekilde kaldırılmadıkça şehrin normale dönmesi zor görünüyor. Devletin acil olarak yıkım işini ve enkaz kaldırma işini alan firma sayısını arttırması ve Adıyaman'ı bir an önce moloz şehir olmaktan kurtarması gerekiyor. Yıkılmayı bekleyen binlerce ağır hasarlı bina yerinde duruyorken yeni bir Adıyaman'ı yeniden inşa etmek hiç de kolay görünmüyor.
3- Yerinde Dönüşüm
Yıkılan ya da yıkılacak olan binaların yerinde yapılacak yeni binaların ne şekilde yapılacak olmasının henüz bir netlik kazanmaması şehrin yeniden şehir olmasının önündeki en büyük engellerden birisi olarak görülüyor. Yapılan açıklamalar kafa karıştırıyor. Yıllardır İnşaat sektörünün içinde olanlar bile yapılan açıklamalardan tam olarak ne yapılması gerektiğini anlayamıyor.
Hibe ve kredi desteğinden faydalanacak olanların zemin artı 4 kat, hibe ve kredi desteğinden faydalanmayacak olanların ise eski imar planını uygulayacak olmaları kafaların gereğinden fazla karışmasına yeterli bir neden zaten. Depremin ilk aylarında Sayın Cumhurbaşkanımızın, 5 kattan fazlasına izin verilmeyecek açıklamasının üzerinden haftalar geçmeden yapılan yeni açıklamalar birbiriyle çelişiyor. Parası olanların eski imar planını uygulayacak olması, parası olmayanların hibe ve kredi kullanarak mülkiyet hakkından vazgeçmesi depremi neden yaşadığımızı bir kez daha sorgulamamız gerektiriyor. Yerli bir olan binaların yerine aynı kat yüksekliğinde yeni binaların yapılacak olması olası bir depremde ölüme davetiye çıkarmaktan başka nedir? Yerinde dönüşüm konusunun mutlak bir şekilde anlaşılır ve uygulanabilir bir biçimde ve herkesin eşit şartlarda aynı imar planından faydalanması için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Bu konu ne kadar erken çözülürse şehir o kadar erken şehir olacaktır. İmkanı olanların ne yapacağını bilmediklerinden elinin kolunun bağlanması hem gerekli olan konut ihtiyacını hem de esnaflarımıza gerekli olan işyerlerinin sağlanmasını geciktiriyor. Yeni imar planının adı tam olarak konulmalı ve evlerini ve iş yerlerini yapacak gücü olanların önü açılmalıdır. Bu sorun ortada karmaşık bir şekilde kaldıkça Adıyaman'ın yeniden Adıyaman olması uzun bir zaman alacaktır.
4- TOKİ ve Köy Evleri
6 Şubat depreminde büyük hasara uğrayan Adıyaman şehir merkezi ve Merkez köylerinde yapımı devam etmekte olan TOKİ ve köy evlerinin depremin yaşandığı diğer illere nazaran ağır ve aksak bir şekilde ilerlediği görülmektedir. Şehir merkezinde yapımı devam etmekte olan TOKİ evlerinden tam olarak kimlerin öncelikle faydalanacağı bilinmezken birçok köyümüzde henüz köy evlerinin yapımına başlanmadığı görülmektedir. Yaşanan bu belirsizlik hem vatandaşlar arasında umutsuzluğa yol açmakta hem de TOKİ konutlarının bitiminde kendilerinin bu haktan faydalanıp faydalanamayacakları ikikemini yaşamaktadırlar. Bu konuda yapılacak resmi bir açıklama hem vatandaşların önünü görmesini sağlayacak hem de ne zaman bir ev sahibi olabilecekleri konusunda kendilerini rahatlatacaktır. Yapılmaya devam etmekte olan TOKİ konutları ile ilgili bir diğer önemli husus maliyetlerinin tam olarak açıklanmamasıdır. Kendilerine TOKİ konutlarından ev verilecek olanlar, şimdiden ne kadar ödeyeceklerini bilseler ona göre tedbir alır Belki de çıkacak rakamın yüksekliği karşısında kendi yıkılan evlerinin yerinde şimdiden çalışmalara başlarlar. Merkez TOKİ evlerinde ve henüz yapımı başlamayan köy evlerindeki belirsizlik şehir insanın yaşamını zorlaştırmak da ve ne tür bir karar alacağı yönünde belirsizliğe ulaşmaktadır. TOKİ konutları meselesine mevcut şekliyle değil, daha hızlı ve daha devasa bir bütçe ile devlet tarafından yeniden el atılması gerekiyor.
6- Malzeme Tedarik Sorunu
Depremle birlikte birçok işyerimiz yıkıldı. Ayakta kalan iş yerlerimizde ne yazık ki uzun süre iş yapamadı. Depremin ilk gününden bugüne Adıyaman'a binlerce tır ihtiyaç malzemesi geldi. Bu gelen ihtiyaç malzemelerinin çoğu il dışındaki tüccarlardan temin edildi. Halihazırda 40 binden fazla vatandaşımız çadırlarda konteyner kentlerde ve prefabrik evlerde yaşamına devam ediyor. gereksinim duydukları ihtiyaçlar yine devlet tarafından karşılanıyor. Birçok toptancı ve perakendeci esnafımız devlet tarafından ücretsiz dağıtılan temel ihtiyaç ve gıda maddelerinden dolayı iş yapamaz durumda. Oysa daha depremin ilk günlerinden itibaren devletin yapması gereken ihtiyaç sahiplerine dağıtacağı malzemeleri Adıyaman esnafından temin etmek yoluna gitmek olmalıydı. Böyle olmadığı için birçok esnafımız şehri terk etmek zorunda kaldı. Şimdi bir şekilde yeniden işe başlayanlar da iş yapamamaktan şikayetçi. Çünkü vatandaşın ihtiyaç duyduğu birçok şey zaten devlet tarafından sağlanıyor. Çadırlarda, konteynerlerde, Prefabrik evlerde yaşam daha çok uzayacağa benziyor. Başta Adıyaman Valiliği olmak üzere bu işte yetkili olan herkesin önceliği Adıyaman'a vermesi ve Adıyaman'dan alabilecekleri malzemeleri kesinlikle başka şehirlerden temin yoluna gitmemeleri gerekiyor. Esnafı iş yapamayan bir şehir, çarşısı olmayan bir şehir şehir olma vasıflarından birini yitirmiş demektir. Valilik ve diğer yetkililer tarafından Adıyamanlı esnaflardan yapılacak alımlar da adil bir şekilde yapılmalı ve mümkün olduğunca bütün esnaflara katkı sağlanmalıdır. Bu durum yapımı devam etmekte olan ve ileride devam edecek olan TOKİ yapımında kullanılacak olan inşaat malzemelerinde de uygulanmalıdır. Böylece hem esnafımız iş yapacak hem de şehirde kalmaları için somut bir gerekçe yaratılacaktır.